Marmara Bölgesi'nde tsunami riski var mı?

Tsunami riski Marmara Denizi'nde gerçekleşebilecek büyük bir depremle bir kez daha gündeme geldi. Marmara Bölgesi'nde tsunami riski var mı sorusunu yönelten uzmanlar, yerleşim planlaması ve afet yönetimi açısından önlemlerin alınması gerektiğini vurguluyor. Peki, Marmara Bölgesi'nde tsunami riski var mı?

MARMARA BÖLGESİ'NDE TSUNAMİ RİSKİ VAR MI?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü, küresel ve ulusal bilimsel gelişmeleri göz önünde bulundurarak "Tsunami Dayanıklı İstanbul" yaklaşımını hayata geçirmiştir. Bu kapsamda, İstanbul'u etkileyebilecek olası bir tsunamiye karşı kentsel dayanıklılığı artırmak amacıyla üç aşamalı bir stratejik süreç tanımlanmıştır.

İlk aşamada, tsunami kaynaklı risklerin ve bu risklerin bileşenlerinin detaylı biçimde yeniden analiz edilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla 2018 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) iş birliğiyle "İstanbul Marmara Kıyıları Tsunami Modelleme, Hasar Görebilirlik ve Tehlike Analizi Güncelleme Projesi" gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında kullanılan yüksek çözünürlüklü modelleme teknikleri, dünya genelinde mega kentler özelinde yapılan çalışmalar arasında ilklerden biri olarak kabul edilmektedir. İlçe ve mahalle bazında hazırlanan baskın haritaları, Marmara Denizi'ne kıyısı olan tüm ilçelerde farklı düzeylerde tsunami etkisinin görülebileceğini ortaya koymuştur.

Bu bilimsel bulgular ışığında İstanbul genelinde olası bir tsunami olayının yaratacağı kayıpları en aza indirmeye yönelik "İstanbul İli Tsunami Eylem Planı" (ODTÜ, 2019) hazırlanmıştır. Bu plan, Marmara kıyısındaki kritik yapıların tsunami etkisinden korunmasını sağlamak, öncelikli müdahale adımlarını belirlemek ve afete hazırlık kapsamında kamu kurumlarını bilgilendirmek amacıyla geliştirilmiştir.

Üçüncü ve son aşama, belirlenen risk azaltma stratejilerinin uygulamaya geçirilmesini kapsamaktadır. Bu uzun vadeli süreç, yalnızca merkezi yönetim değil; ilçe belediyeleri, kaymakamlıklar, ilgili kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve yerel halkın da aktif katılımını gerektirmektedir. Bu doğrultuda, tsunami etkisine maruz kalabilecek her bir ilçe için özel raporlar hazırlanmış, bu sayede karar vericilerin konuma özgü çözüm ve eylemler geliştirmesi hedeflenmiştir.

İSTANBUL'DA TSUNAMİ OLUR MU?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Kandilli Rasathanesi'nin araştırmalarına göre, Marmara Denizi'nde yaşanacak büyük bir depremin ardından deniz tabanındaki heyelanlar veya fay kırıkları sonucu küçük çaplı da olsa tsunami dalgalarının oluşabileceği belirtiliyor. Bu nedenle Marmara Bölgesi'nde tsunami riski var mı sorusunun cevabı, 'evet, sınırlı da olsa var' şeklinde değerlendiriliyor.

CBS-UZAL Müdürü Doç. Dr. Ceyhun Özçelik, tsunami risk analizlerinin sadece kıyı şekline göre değil, bölgedeki yapılaşma ve altyapı durumuna göre de yapıldığını belirtiyor. Yani Marmara Bölgesi'nde tsunami riski var mı sorusunun cevabı, coğrafi veriler kadar yapı güvenliğiyle de doğrudan ilişkilidir.